Ջրահարսի հուշարձանը Միսխորի այցեքարտերից է։ Բայց քչերը գիտեն, որ նրա հետ կապված է շատ հետաքրքիր և տխուր լեգենդ …
Հնում, երբ Ղրիմի հարավային ափը դեռ թուրքական սուլթանի տիրապետության տակ էր, Միսխորում ապրում էր ծերունի Աբիյ-աքան։ Նա ազնիվ, աշխատասեր մարդ էր և շահեց բոլոր համագյուղացիների պատիվն ու հարգանքը։
Աբիյ-ական խնամքով խնամում էր իր գինու այգին և այգին՝ պաշտպանելով խնձորենիները, դեղձն ու կեռասը հիվանդություններից և սառնամանիքներից: Բայց ամենազգույշ, ամենաքնքշությամբ նա մեծացրել է իր միակ դստերը՝ սեւաչյա գեղեցկուհի Արզիին։ Արզայի ճամբարը սլացիկ էր ու ճկուն, ինչպես խաղողի որթատունկը, մազերը՝ սև, ինչպես հարավային գիշերը, այտերը կարմրած էին ինչպես քնքուշ դեղձը, և ծիծաղը հնչում էր լեռնային առվակի պես։
Ալի Բաբա, Միսխոր Բոլորը հիացած էին Արզիի գեղեցկությամբ։ Բայց ծեր Ալի Բաբան ամենից ուշադիր նայեց նրան։ Նա առագաստանավի տեր էր, որը երբեմն թուրքական ապրանքներով գալիս էր Միսխոր։ Ալի Բաբան Միսխորում չէր սիրում. նա հմտորեն խաբում էր իր հաճախորդներին: Եվ նաև մի մութ խոսակցություն կար նրա մասին, թե իբր նա Ղրիմի գյուղերում փնտրում էր գեղեցիկ աղջիկների, առևանգում և իր նավով տանում էր Ստամբուլ՝ հարեմներին վաճառելու։
Ժամանակն անցավ; Արզին օր օրի գեղեցկանում է. Ժամանակն է ամուսնանալ գեղեցկուհու հետ: Շատ Միսխորի փեսաներ խնկիներ ուղարկեցին Աբիյ-ակայի մոտ, բայց Արզայի սրտին ոչ ոք չդիպավ։ Նա չէր կարող մոռանալ մի տարօրինակ գյուղի կենսուրախ հովվին, որին մի անգամ հանդիպեց ծովափին։ Նա երկար մտածեց նրա մասին՝ նստած իր սիրելի շատրվանի մոտ։
Եվ ահա եկավ այն օրը, երբ հովիվը խնամիներ ուղարկեց Արզա։ Աբիյ-Ակայի համար ափսոս էր իր միակ աղջկան տարօրինակ գյուղ տալ։ Բայց նա չհրաժարվեց խնամակալներից։
Ամբողջ գյուղը տոնում էր Արզայի հարսանիքը։ Ծիծաղ ու երգեր էին հնչում, բայց ինքը՝ Արզին, շատ տխուր էր։ Նրան տխրեցրեց սերտ բաժանումը հորից և մորից, հայրենի գյուղից և ծովափին գտնվող իր սիրելի շատրվանից:
Արզին, հուշարձան, Միսխոր Վերցնելով իր պղնձե սափորը, նա իջավ ափ, որպեսզի վերջին անգամ տեսնի իր սիրելի աղբյուրն ու հայրենի Միսխորը և հրաժեշտ տա նրանց։
Բայց աղջիկը չէր կասկածում, որ ափամերձ թփերի մեջ թաքնված են անծանոթներ, չար մարդիկ։ Չգիտեի, որ շատրվանը բոլոր կողմերից շրջապատված է, և մի քանի զույգ դավաճան աչքեր հետևում էին նրա ամեն շարժմանը։
Ափին նստելուց հետո Արզին գնաց շատրվանի մոտ, կռացավ և կուժը դրեց ակոսի տակ։ Ջուրը բարձրաձայն հոսեց պղնձե անոթի մեջ։
Հանկարծ նրա գլխավերևում ինչ-որ բան շարժվեց, և երկու համառ ձեռքերը բռնեցին դժբախտ աղջկան:
Ծովահենները խլեցին նրանց զոհը և Ալի Բաբայի գլխավորությամբ շտապեցին նավ։
Վշտից ու սարսափից համակված Աբիյ-Ական վազեց դստեր աղաղակի մոտ, փեսան և հյուրերը շտապեցին նրա հետևից, բայց արդեն ուշ էր՝ Ալի Բաբայի նավակը գերի Արզիին տեղափոխում էր Ստամբուլ։
Հաջողությունը Ալի Բաբային նույնպես Ստամբուլում չթողեց. Հենց որ նա լացող աղջկան տարավ ստրուկների շուկա, երբ այնտեղ եկան հենց սուլթանի ներքինիները և գնեցին Արզին։ Ագահ Ալի Բաբան գոհ էր, — իր գերու համար նա այնքան շատ ոսկի ստացավ, որ բավական կլիներ նրանց համար ամբողջովին դնել իր հին նավակի հատակը:
Իսկ Արզին սկսեց հարեմում ապրել։ Սուլթանը սիրահարվեց նրան, բայց նրա սրտում երջանկություն չկար։ Նա տենչում ու լաց էր լինում հայրենի հողի համար։ Եվ նույնիսկ երբ նա որդի ծնեց սուլթանին, նա հանգիստ չտվեց նրա հոգուն։
Ուղիղ մեկ տարի անց այն օրվանից, երբ ավազակները նրան բռնեցին հեռավոր Ղրիմի ափին, Արզին իր երեխայի հետ բարձրացավ սուլթանի պալատի ամենաբարձր աշտարակը և նետվեց ծովի խորքերը։
Նույն օրը երեկոյան մի տխուր ջրահարս երեխայի հետ առաջին անգամ լողաց դեպի Միսխորի ափին մոտ գտնվող շատրվանը։
Այդ ժամանակից ի վեր, տարին մեկ անգամ, Արզիի առևանգման օրը, շատրվանը սկսում է ավելի ուժեղ հոսել, և հանդարտ ալիքներից հայտնվում է ջրահարս՝ երեխային գրկին։ Նա երկար ժամանակ տխրությամբ է նայում հայրենի գյուղին։ Իսկ հետո, հանգիստ սուզվելով ծովի ալիքների մեջ, անհետանում է մինչև հաջորդ տարի։
Աղբյուր՝https://miskhor.info/content/miskhorskaya-rusalka-legenda/
Ինեսա Պողոսյան
«Պատուհան» ամսագիր 